1/ Cây bạng hoa là gì?
a/ Tên khoa học, tên khác
Bạng hoa còn có nhiều tên gọi khác như cây sò huyết, tử vạn niên thanh, lẻ bạn. Cây có tên khoa học là Rhoeo discolor (L’Herit) Hance (Tradescantia discolor L’Herit), thuộc họ khoa học thài lài – Commelinaceae.
b/ Mô tả cây
Cây bạng hoa là một loại cỏ sống dai, thân thô ngắn, cao tới 50cm, phủ bởi bẹ lá, không phân nhánh. Một số cây không có thân, lá mọc như ngói lợp với phiến lá dài từ 20 – 30cm, rộng khoảng 4 – 6cm, phần mép nguyên đầu nhọn, mặt dưới màu tím sẫm, trông hơi mọng nuớc.
Mùa hoa kéo dài từ mùa xuân đến mùa thu. Cây ra hoa theo từng cụm, hình tán dựng trong 2 cái mo úp vào nhau, nom như con sò nên cây còn được gọi là cây sò huyết (theo tiếng Trung thì bạng cũng có nghĩa là sò). Mỗi cụm hoa gồm nhiều hoa màu trắng, mọc ở kẽ lá, có tổng bao màu tím nhạt. Mặt trong của bạng hoa có màu xanh nhạt. Phần cuống của cụm hoa mọng nước. Hoa có lá đài với 3 cánh hoa màu trắng vàng. Quả của bạng hoa là quả nang dài 3 – 4mm, có 3 ô, mở thành 3 mảnh vỏ. Mỗi mảng chứa một hạt có góc và cứng.
c/ Mọc chủ yếu ở đâu?
Cây bạng hoa có nguồn gốc từ châu Mỹ nhiệt đới được di lưu vào nước ta. Hiện cây này mọc hoang và được trồng khắp mọi vùng miền trên cả nước. Ngoài làm thuốc cây còn được trồng làm cảnh vì có màu tím đẹp, cụm hoa hình đặc biệt, màu dịu và đẹp mắt.
d/ Bộ phận dùng
Hoa và lá – Flos et Folium Tradescantiae.
e/ Thành phần hóa học
Chưa có tài liệu nghiên cứu.
f/ Thu hái chế biến
Trong suốt mùa hoa, người ta thường hái bạng hoa phơi khô để làm thuốc và tiện cho việc bảo quản. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng dùng hoa tươi tốt cho sức khỏe hơn. Ngoài ra, nhiều người cũng dùng lá bạng hoa tươi hoặc khô để làm thuốc nhưng số người dùng hoa nhiều hơn.
2/ Công dụng của bạng hoa
Theo y học cổ truyền bạng hoa hay hoa sò huyết có vị ngọt nhạt, tính mát. Thuốc có tác dụng thanh thanh nhiệt nhuận phế, hóa đờm giảm ho và lương huyết giải độc. Ngoài ra, nhân dân Việt Nam và nhân dân vùng Quảng Tây, Trung Quốc còn coi cây sò huyết này là một vị thuốc bổ có tác dụng phòng trị các chứng bệnh liên quan đến máu như ho ra máu, đi ngoài ra máu, tiểu tiện ra máu và một số chứng chảy máu khác.
3/ Cách dùng và các bài thuốc dân gian dùng bạng hoa
Do có nhiều công dụng cho sức khỏe nên hoa sò huyết được ứng dụng nhiều trong các bài thuốc phòng trị bệnh. Đặc biệt, vị thuốc này khá phổ thông và được dùng nhiều trong các bài thuốc đơn giản để chữa bệnh gia đình. Về liều dùng, mọi người có thể dùng 40 – 80g hoa tươi sắc lấy nước uống hoặc giã vắt lấy nước thuốc để uống. Nếu dùng hoa khô thì dùng ít hơn với liều tùy thuộc vào tình trạng cơ thể, sức khỏe và chứng bệnh mắc phải.
Dưới đây là một số đơn thuốc có thành phần bạng hoa mà mọi người có thể tham khảo để áp dụng khi cần thiết.
– Hỗ trợ điều trị viêm khí quản: Bạng hoa 15g, đường phèn hoặc mật ong 10g. Đem bạng hoa rửa sạch, thái nhỏ, trộn đều với đường phèn hoặc mật ong. Cho hỗn hợp trộn được vào bát đem hấp cách thủy trong vòng 15 – 20 phút. Để nguội, chia làm 2 – 3 lần uống trong ngày. Cũng có thể áp dụng theo cách là hoa sò huyết 15g, vỏ núc nác 5g, thái nhỏ rồi sắc với 400ml nước. Sắc cho đến khi còn 100ml thì chia thành 2 lần để uống trong ngày. Hoặc dùng bạng hoa 10g, thêm đường và cho lượng nước gấp đôi vào, đun sôi uống.
– Chữa lao bạch huyết: Người bệnh có thể lấy bạng hoa tươi 30 – 60g. Rửa sạch cho vào nồi sắc lấy nước thuốc uống.
– Chữa cảm sốt, ho, đau đầu: Chuẩn bị bạng hoa 15g, vỏ cây kim phượng hoa vàng 10g, rễ cây chòi mòi 10g. Đem cả 3 vị thuốc đi phơi khô, thái nhỏ, sắc với 400ml nước. Sắc cho đến khi còn 100ml thì chia làm 2 lần uống trong ngày. Uống liên tục 3 – 5 ngày là một liệu trình.
– Chữa ho do phế nhiệt, đờm vàng, đặc khó khạc ra: Chuẩn bị bạng hoa 30 – 40g. Để hoa tươi, rửa sạch, giã nát, thêm nước, gạn lấy nước uống. Hoặc lấy hoa sò huyết khô 30g, cho vào ấm đổ 3 bát nước sắc còn 1 bát uống làm một lần trong ngày. Dùng liền tục 3 ngày hoặc 1 tuần để đạt hiệu quả tốt nhất.
– Chữa tiểu tiện không thông: Chuẩn bị bạng hoa 15g, rau má 20g, diếp cá 15g, rễ cỏ tranh 10g, râu ngô 10g. Tất cả các vị thuốc đều dùng tươi bằng cách rửa sạch, sắc uống ngày một thang. Chia nước thuốc thành 2 lần uống trong ngày. Dùng liền 7 ngày là một liệu trình.