Cây hoa nhài là một loài cây rất thân thuộc tại Việt Nam. Với sắc hoa đẹp, mùi thơm nhẹ nhàng, hoa nhài thường được trồng trong vườn để làm cảnh. Bên cạnh đó loài hoa này còn có công dụng chữa bệnh thần kỳ như điều trị chứng mụn nhọt, đau bụng hay nóng sốt. Để hiểu rõ hơn về đặc điểm cũng như công dụng của hoa nhài, các bạn hãy theo dõi bài viết sau nhé!
1.Sơ lược về cây hoa nhài
Tên gọi và nguồn gốc
Cây hoa nhài hay còn có tên gọi khác là nhài đơn, nhài kép, mạt lị, mạt lợi. Tên khoa học của nó là Jasminum sambac Ait. Loài cây này có nguồn gốc từ họ Nhài – Oleaceae.
Mô tả cây
Cây hoa nhài là một cây nhỏ, độ cao khoảng từ 0,5 – 3m, có nhiều cành mọc xòa ra. Lá hình trái xoan nhọn ở phần đầu và phần cuống, thông thường một lá dài khoảng 3 – 7cm, rộng khoảng 20 – 35mm, hai mặt lá đều bóng, khe các gân phụ ở mặt dưới có lông, hoa mọc thành từng cụm, cụm hoa mọc ở đầu cành thường ít hoa, hoa có sắc trắng, có mùi hương thơm ngát. Quả có màu đen bao quanh, hình cầu, có 2 ngăn, xung quanh có đài phủ lên.
Phân bố, thu hái và chế biến
Giống cây có nguồn gốc từ Ấn Độ, ở Việt Nam Cây hoa nhài được trồng khắp nơi để làm cảnh.
Hoa nhài ngoài công dụng làm trà uống, người dân còn sử dụng để ướp cùng thức ăn tạo ra mùi thơm.
Rễ hoa nhài có thể đào quanh năm nhưng tốt nhất là vào mùa thu đông. Sau khi đào được rễ, rửa sạch, thái thành những lát nhỏ, mang phơi nắng hoặc sấy khô. Ngoài ra lá có thể thu hái quanh năm, hoa hái vào hè thu khi mới nở, tùy theo loại bệnh mà có thể dùng tươi hay phơi khô.
Bộ phận dùng làm thuốc
Hoa và rễ được sử dụng trong nhiều đơn thuốc, ngoài ra cũng có thể sử dụng lá.
Thành phần hóa học
Trong hoa nhài chứa một lượng chất béo thơm, hàm lượng chừng 0,08%. Chất béo này được cấu tạo từ paraffin, este anthranylic metyl, indol và ester formic acetic-benzoic-linalyl.
Tác dụng dược lý
Hiện chưa có tài liệu nghiên cứu về tác dụng dược lí của hoa nhài, tuy nhiên trong “Sách cổ” và “Bản thảo cương mục” có ghi rằng: “Muốn làm cho người mê đi trong một ngày, cho người đó uống rượu có chừng 3cm rễ cây nhài, nếu muốn cho mê trong hai ngày cho uống gấp hai nghĩa là đoạn rễ dài 6cm”. Trong “Hiện đại thực dụng trung dược” (1957) cũng có ghi: “Rễ nhài có tác dụng ma túy (mê) ngâm rượu uống sẽ hôn mê bất tỉnh”, tuy nhiên cần có nghiên cứu để kiểm tra lại vấn đề này.
2.Tác dụng của cây hoa nhài
Giúp giảm cân cho người béo. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng hoa nhài chứa thành phần làm tiêu hao mỡ thừa trong cơ thể. Loại hoa này được sử dụng trong nhiều thuốc giảm béo, khi sử dụng hằng ngày sẽ giảm đi lượng mỡ thừa nhanh chóng và an toàn cho sức khỏe.
Cải thiện sức đề kháng. Nhiều người sử dụng giống cây này nhằm nâng cao thể trạng, tăng sức đề kháng cho cơ thể, phòng ngừa nhiều bệnh tật. Ngoài ra loại hoa này còn có tác dụng giải độc cơ thể, thanh nhiệt rất tốt.
Tăng cường hệ tiêu hóa. Thường xuyên sử dụng trà hoa nhài sẽ tăng cường hệ tiêu hóa, giảm thiểu khả năng mắc bệnh về đường ruột như viêm dạ dày, viêm đại tràng, tiêu chảy.
Ngăn ngừa bệnh ung thư. Trong loài hoa này chứa một hợp chất có khả năng kìm chế sự phát triển của tế bào ung thư. Đây cũng là một loại thảo dược phòng ngừa bệnh ung thư hiệu quả.
Giảm thiểu Cholesterol. Trà hoa nhài có khả năng làm giảm sự tích tụ Cholesterol và ngăn sự hình thành của chất béo không lành mạnh trong cơ thể.
Ngoài ra, trong những trường hợp bị sốt, ỉa chảy, đau bụng, mụn nhọt có thể sử dụng hoa làm thuốc. Đối với những người bị viêm màng khóe mắt, màng nhộng, trẻ em bị lên sởi, sốt có thể dùng hoa làm nước rửa mặt. Người bệnh bị loét lâu năm có thể sử dụng lá sau khi đã phơi khô để làm thuốc đắp lên vết lở. Rễ cây hỗ trợ điều trị chứng mất ngủ lâu năm, hoặc trong trường hợp ngã bị thương.
3.Liều dùng
Với dạng thuốc sắc, sử dụng từ 3 – 5g hoa, lá. Bên cạnh đó có thể sử dụng hoa để pha trà uống hằng ngày. Đối với phụ nữ có thai hoặc người suy nhược cơ thể không nên sử dụng.
4.Các bài thuốc dân gian dùng cây hoa nhài
Bài thuốc chữa ngoại cảm phát sốt, ỉa chảy:
Hoa nhài 6g, Thảo quả 3g, Chè xanh 10g. Sắc lấy nước uống
Bài thuốc chữa đau mắt:
Hoa nhài 6g, Hoa bạch cúc, Kim ngân hoa mỗi loại 9g. Đun sôi, lấy một phần để xông, còn lại để uống. Ngoài ra có thể sử dụng lá giã nát, vắt lấy nước, trộn cùng lòng trắng trứng gà, đắp lên mắt bị đau.
Bài thuốc trị rôm sẩy:
Lá nhài cho vào nước vò nát để tắm, ngoài ra có thể kết hợp với Ngải cứu để tắm.
Bài thuốc hỗ trợ điều trị tăng huyết áp:
Hoa nhài. Hoa hòe mỗi thứ 10g, hoa đại, hoa cúc mỗi thứ 6g. Cho vào nồi cùng 3 bát nước, sắc đến khi còn một bát, sau đó chia hai lần uống trong một ngày. Sử dụng vào buổi sáng buổi tối sau khi ăn. Điều trị trong vòng 10 ngày.
Bài thuốc trị chứng nhức mỏi, đau đầu gối:
Hoa nhài 50g, móng lơn 200g. Móng lợn sau khi rửa sạch, chặt thành khúc nhỏ, ướp gia vị. Hoa nhài rửa sạch. Cho móng lợn vào nồi cùng 3 bát nước, nấu trong vòng 30 phút. Sau khi sôi cho hoa nhài vào đun sôi. Ăn khi canh nóng hổi. Một tuần nên sử dụng từ 3 – 5 lần.
Bài thuốc chưa bệnh mất ngủ:
Rễ nhài khoảng 1 – 1,5g, cho vào một ít nước rồi nghiền nát. Sử dụng hỗn hợp để uống.
Ngoài ra còn có bài thuốc khác: Hoa nhài 10g, kim ngân hoa, bồ công anh mỗi thứ 20g, cam thảo đất 10g. Sắc lấy nước uống, ngày uống từ 2 – 3 lần. Uống liên tục trong vòng 7 ngày.
Bài thuốc trị rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy:
Hoa nhài, vỏ quả lựu mỗi thứ 10g, cam thảo đất 16g. Sắc lấy nước uống, ngày từ 2 – 3 lần. Uống trong vòng 4 ngày.
Ngoài ra còn có bài thuốc: Hoa nhài 6g, thảo quả, dộp ổi mỗi thứ 3g, chè xanh 10g. Cho tất cả vào nồi cùng 600ml nước, đun đến khi còn 200ml. Ngày uống 3 lần, sau các bữa ăn. Uống trong vòng 3 ngày.
Bài thuốc giúp thanh nhiệt, tăng cường sức đề kháng:
Sử dụng hoa nhài khô, cho vào bình trà cùng 300ml nước, đun sôi đến khi trà có mùi thơm.
Hoặc: Hoa nhài khô 6g, nấu với nước để uống hằng ngày sẽ làm cho tinh thần tỉnh táo, giải phiền.
Bài thuốc chữa ho suyễn:
Hoa nhài 3g, đậu phụ 100g. Hãm vào nước sôi để uống có thể trị được ho suyễn, phế ung, ngực đầy khí suyễn. Sử dụng liên tục trong vòng 10 ngày.
Bài thuốc trị mụn nhọt:
Hoa nhài 10g, bồ công anh, kim ngân hoa mỗi thứ 20g. Sắc lấy nước uống, ngày uống từ 2 – 3 lần.
5.Các sản phẩm sức khỏe được chế biến từ cây hoa nhài
Dầu được chiết từ hoa nhài được nhiều người biết đến nhưng loại dầu này khá đắt tiền. Tuy nhiên tác dụng mà nó mang lại cho sức khỏe con người thật quý giá. Tinh dầu này có khả năng loại bỏ căng thẳng, mệt mỏi, giúp bạn lấy lại năng lượng, tự tin cho cuộc sống hằng ngày. Nhờ lượng dầu etheric trong loại hoa này khá cao nên có thể tăng cường năng lượng. Đối với phụ nữ sinh đẻ, sử dụng tinh dầu hoa nhài rất tốt, nó có khả năng khử trùng mạnh mẽ, an thần. Còn đối với những người thường xuyên khó thở do ho hoặc trường hợp suy nhược thần kinh, chỉ cần một giọt tinh dầu cũng có thể làm giảm cơn đau.
Trà hoa nhài được sử dụng khá rộng rãi. Trong các trường hợp đau đầu, ho, thấp khớp đều có thể sử dụng trà để làm dịu cơn đau. Loại trà này cìn có khả năng an thần, làm giảm căng thẳng động mạch, điều chỉnh lượng máu lưu thông bên trong cơ thể. Bằng cách kết hợp tà hoa nhài và trà xanh, bạn đã có ngay một liều thuốc bổ dưỡng, cung cấp năng lượng cho ngày làm việc.